![20120209 NRC Weekend - Een bril die alles weet]20120209-NRC-Weekend-Een-bril-die-alles-weet-image-150x150.jpg)
Dit is het artikel uit het NRC van 9 februari 2013, getiteld “Een bril die alles weet.”
De fantasie van Star Trek en The Matrix komt dichterbij. Computers gaan u steeds beter begrijpen. Straks kunt u gewoon met zoekmachines praten.
Door Ewoud Sanders
Waar het mee zal eindigen weet niemand. Sommigen denken dat we uiteindelijk alle kennis van de wereld op een chip in onze hersens kunnen laden. Wil je een vechtsport of econometrie leren? Plug dan in op deze computer. The Matrix, maar dan echt.
Bij Google wordt al volop geëxperimenteerd met Google Glass, een brilmontuur met voor één oog een minischermpje, vergezeld van een camera en microfoon. Gevraagd en ongevraagd projecteert die bril gegevens op het schermpje: de buitentemperatuur, of je vaste treinverbinding is vertraagd, hoe je ergens naartoe kunt lopen, enzovoorts. Sergey Brin, een van de oprichters van Google, droeg het prototype al in april 2012 en naar verwachting komen de commerciële versies van deze futuristische bril eind 2013, begin 2014 op de markt.
„Personalisatie is de toekomst van het zoeken op Internet”, zei Marissa Mayer vorige week op het World Economic Forum in Zwitserland. In 1999 was Mayer de eerste vrouwelijke ingenieur bij Google, sinds vorig jaar is zij de hoogste baas bij concurrent Yahoo! Overigens maakt Yahoo! gebruik van de zoekmachine van Bing, van Microsoft. Alleen de presentatie en de omliggende informatie (afbeeldingen, video’s, filtermogelijkheden) is van Yahoo!
De absolute marktleider onder de zoekmachines is Google. De percentages verschillen per land, maar 93 procent van de Nederlanders zoekt via Google op internet. „Ook wij zien personalisatie als de toekomst”, zegt Ben Gomes (44). Gomes is bij Google de rechterhand van Amit Singhal. Samen met een klein team bepalen zij de toekomststrategie van Google’s zoekmachine.
Bij personalisatie maken zoekmachines niet alleen gebruik van het individuele zoek- en koopgedrag van een internetgebruiker, maar ook van gebruikers met een vergelijkbaar zoekprofiel. Je kunt dergelijke gepersonaliseerde zoekresultaten uitzetten — het makkelijkst bij Google— maar vaak zijn ze nuttig, vandaar dat zoekmachines er zo aan hechten.
Bij Google zetten ze nu hoog in op Google Knowledge Graph, een gigantische databank waarin ruim 570 miljoen ‘entiteiten’ (waaronder plaatsen, locaties, gebouwen, personen, tijdperken en kunstwerken) via ruim 18 miljard dwarsverbanden aan elkaar zijn gekoppeld. Zoek iets en rechts van de zoekresultaten krijg je ook informatie aangeboden uit Google Knowledge Graph: bouwstenen voor een volgende stap. Dit maakt het makkelijker om een onderscheid te maken tussen verschillende betekenissen die een zoekopdracht kan hebben. Zo kan Taj Mahal naar van alles verwijzen: naar het beroemde grafmonument in India, naar een bluesmuzikant, een casino, of talloze restaurants en hotels. De Amerikaanse, Franse, Italiaanse, Russische en Japanse versie van Google’s zoekmachine geeft al resultaten uit de Knowledge Graph, in Nederland moet deze toepassing nog worden geïntroduceerd.
„We zijn er nog lang niet”, zegt Gomes opgewekt. „Maar dit is wel het begin. De hoeveelheid informatie in Google Knowledge Graph zal in een hoog tempo toenemen. Uiteindelijk willen wij zo exact mogelijk begrijpen wat iemand zoekt. Welke taak wil iemand op basis van de gepresenteerde informatie uitvoeren, in welke omstandigheden?”
In de trein
Bij zoekmachines denken veel mensen nu nog aan een toepassing op de laptop of pc. Maar steeds meer mensen zoeken mobiel, via hun smartphone of tablet. „De synchronisatie tussen mobiele en vaste apparaten zal dan ook een steeds grotere rol gaan spelen”, zegt Edgar Meij (31). Meij is nu nog als informaticus verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, maar binnenkort gaat hij in Barcelona bij de researchafdeling van Yahoo! werken. „Op je werk zoek je iets op je pc”, verduidelijkt hij, „en in de trein naar huis kun je op je smartphone of tablet precies zien waar je gebleven was. En dus verder werken.”
Bij Google richten ze zich allang niet meer alleen op zoeken via pc’s of laptops, zegt Gomes. Per drager of platform wordt er gewerkt aan nieuwe technieken: Zo zal spraakgestuurd zoeken nog sterk worden verbeterd. „Het is natuurlijk niet verstandig om een zoekopdracht in te tikken terwijl je een auto bestuurt”, grapt Gomes. Spraakgestuurd zoeken werkt al behoorlijk goed voor enkele wereldtalen, maar voor kleine talen als het Nederlands valt er nog een hoop te verbeteren.
„Het zal nog wel even duren voordat je met een computer kunt praten zoals in Star Trek”, voorziet Meij. „Maar ze zullen natuurlijke taal steeds beter gaan begrijpen. Je tikt dan vragen in zoals je ze in een gesprek zou stellen. Bijvoorbeeld: geef mij een overzicht van alle cafés die vrienden uit mijn geboortestad leuk vinden. Dat is wat Facebook nu probeert te bereiken met Graph Search.”
Wat er ook steeds meer zal komen, verwachten alle deskundigen, is zogenoemde zero-query search. Je loopt door een winkelstraat en je smartphone stuurt je deze boodschap: een tijdje geleden zocht je op internet naar een apparaat dat momenteel in een winkel 200 meter rechts van je in de aanbieding is. Andere toepassing: je loopt door Berlijn en je Facebook-app of Google+ meldt: vrienden van je hebben de volgende Berlijnse clubs en biercafés positief beoordeeld.
Zeker is dat het aantal grote spelers op de markt beperkt zal blijven. Google bestaat nog maar kort — sinds 1998 — en ook een andere zoekmachine zou dus in korte tijd megagroot kunnen worden, hoor je soms. Maar Google heeft inmiddels miljarden geïnvesteerd en heeft zoeken in die korte tijd breed geïntegreerd: je kunt zoeken door boeken, foto’s, video’s, wetenschappelijke publicaties, discussies, plattegronden, straten, satellietbeelden, enzovoorts.
Die enorme voorsprong haalt niemand makkelijk meer in.